صنایع دستی چرمی

با شنیدن واژه “صنایع دستی چرمی”، یاد انواع وسایلی می افتیم که در شهرهای مختلف ایران تولید میشود. در واقع سراجی یا چرم دوزی، یکی از صنایع دستی ارزشمند ایران به شمار می رود. کمربند، کفش، کیف، جعبه جواهر، جاسوئیچی، جلد کتاب، روکش مبل و صندلی و حتی انواع لباس ها از محصولاتی هستند که با چرم تولید شده و طرفدارن زیادی دارد. در این مقاله قصد داریم کمی درباره صنایع دستی چرم صحبت کنیم.

چرم دوزی چیست

تبدیل پوست دباغی شده به انواع اشیا، صنایع دستی چرم دوزی نام دارد. برای تولید محصولات چرمی، علاوه بر دقت و استفاده از تکنیک های مختلف، نیاز به  تجربه و قدرت نیز می باشد.

یک چرم دوز حرفه ای، به کمک ابزاری مانند شابلون، روی چرم، به طراحی طرحی خاص می پردازد. پس از طراحی، چرم بر اساس الگوی از قبل تعیین شده، برش خورده و در نهایت برای تولید وسیله مورد نظر استفاده می شود. برخلاف گذشته که نیروی انسانی مهمترین عامل تولید چرم بود، امروزه از دستگاه های پیشرفته برای تولید صنایع چرمی استفاده می شود. با این حال صنایع دستی چرم دست دوز، هنوز هم از ظرافت و زیبایی خاص خودش برخوردار بوده و طرفدارن زیادی دارد.

انواع چرم

برای تولید محصولات چرمی انواع مختلفی از چرم وجود دارد:

1.چرم حیوانی : این چرم از پوست حیواناتی مانند گوسفند، گاو، بز، مار و شترمرغ به وجود می آید.

2.چرم گوسفند: چرمی که دوام زیادی داشته و در مصارف گوناگون مورد استفاده قرار میگیرد.

3.چرم گاو: این نوع چرم، به دلیل دوام بالایی که دارد بیشتر به عنوان یک پوشش قوی در کارخانه ها استفاده میشود.

4.چرم گیاهی: چرمی  که از تانن و سایر عناصر در پوست تنه و میوه برخی درختان تولید و تهیه می شود. این نوع چرم تنها چرم مناسب برای حکاکی و قالب گیری به شمار می آید.

صنایع دستی چرم دوزی

1.جلدسازی چرمی: قدمت هنر جلد سازی با چرم بسیار زیاد است. در این هنر روی جلدهای چرمی نقش هایی را با استفاده از قالب های حکاکی به وجود می آوردند، سپس به وسیله ورقه های نازک طلا، رنگ های طلایی و قهوه ای را بر روی چرم ایجاد می کنند. از جلد های چرمی بیشتر برای کتاب های نفیس و کتاب هایی که از ارزش معنوی زیادی برخوردار است استفاده میکنند.

2.حکاکی روی چرم : حکاکی، بر روی چرم گاوی انجام می گیرد. در این هنر دستی، با استفاده از قلم های فلزی نقشهایی را بر روی چرم حکاکی میکنند و در انتها با نوعی لاک مخصوص روی آن را می پوشانند.

.3.نقاشی بر روی چرم: رنگ های اکریلیک و جوهری، مواد اولیه نقاشی بر روی چرم است که یک هنرمند به صورت استادانه طرح هایی را به وجود می آورد .  

4.سوخت چرم: در این هنر، با فشردن مهره های گداخته شده بر پشت چرم، نقوش برجسته ای را بر روی آن ایجاد می کنند.

. 5.سراجی سنتی: دوخت و دوز محصولات چرمی برای تولید محصولات خاص بخصوصو البسه سراجی سنتی نام دارد. این هنر از قدمت زیادی برخوردار بوده و تا به امروز  متقاضیان مخصوص به خود را دارد.

دباغی پوست یا چرم چیست؟

برای تولید انواع محصولات چرم طبیعی، ابتدا نیاز است که چرم دباغی شود. درواقع چرم محصولی است که از دباغی پوست خام حیواناتی نظیر گاو، گوسفند، مار، مارمولک، کوسه، کروکودیل، سوسمار، شترمرغ و بسیار دیگر از جانداران به دست می‌آید. همانطور که میدانید، پوست تازه حیوانات، مرطوب، نرم و انعطاف پذیر است. میزان شکنندگی این پوست ها به اندازه ای است که عملا انجام هرگونه پرداختی روی آن امکان پذیر نمی باشد. همچنین ،بعد از مدتی پوست های مورد نظر فاسد شده، خشکی و شکنندگی زیادی پیدا میکنند به طوری که خود به خود از بین میروند. برای همین، پوست را قبل از استفاده دباغی میکنند. در واقع، از طریق تکنیک دباغی پوست، تمام مشکلات ذکر شده از بین رفته و پوست برای تولید آمده میشود. دباغی پوست نیز خود هنر خاصی است که نیاز به مهارت دارد.

 چرا پوست دباغی شده

 به طور کلی، پوستی که دباغی شده باشد، با از دست دادن رطوبت خود، نرمی و لطافتش از بین نمی‌رود. با جذب رطوبت نیز بوی تعفن نخواهد گرفت. به اصطلاح فاسد نمیشود. پس هدف از دباغی کردن پوست را می توان، جلوگیری از خشکی و شکنندگی پوست و احیای آن برای پرداخت بهتر عنوان کرد.

نگهداری از صنایع دستی چرم طبیعی

اگر به محصولات چرمی علاقه داشته باشید حتما باید روش های خاص نگهداری از این محصول را بدانید؛ چرا که از این طریق می توانید طول عمر محصول خود را چند برابر کنید. تا جایی که شاید سالهای سال بتوانید از آن استفاده کنید. برای نگهداری از محصولات چرمی، باید موارد مهمی رعایت شود. مثلا باید هر چند ماه یکبار محصولات چرمی را با واکس‌های مخصوص چرم، چرب کنید.

اگر تصمیم دارید برای مدتی از محصولات چرمی مانند کفش یا کیف استفاده نکنید، به دلیل لطافتی که محصولات چرمی دارند، برای نگهداری درون آن را از روزنامه پر کنید. اینگونه از  خم شدن تنه‌ی کیف جلوگیری میشود. نکته مهم دیگر این است که، حتی چرم طبیعی، اگر به مدت زیادی تحت شرایط رطوبتی باشد، کپک میزند. بنابراین نیاز است که  از محصولتان در برابر رطوبت به خوبی محافظت کنید. با رعایت همین چند نکته میتوانید به سالهای عمر محصول خود اضافه نمایید.

امروزه هنر چرم‌دوزی و صنایع دستی چرم از اهمیت زیادی برخوردار بوده و مورد توجه بسیاری از گردشگران خارجی  و داخلی است. همچنین روزانه افراد زیادی تمایل به آموزش و تولید محصولات چرمی مختلف دارند. پس، خلاقیت در طراحی، روش های خاص بسته بندی و منحصر به فرد بودن محصولات مهم است. چرا که رعایت این موارد، میتواند برای تولید کنندگان سود خوبی را به ارمغان بیاورد. محصولات چرمی از جمله صنایع دستی پرسود در ایران به شمار می رود.

کیف چوبی بند چرمی