هنر سرامیک سازی

یکی از هنرهای پر طرفدار در ایران و جهان هنر سرامیک سازی است . هنری که دایره محصولات زیادی را در بر گرفته و غیر از آثار هنری  حتی محصولات کاربردی زیادی نیز تولید می کند. دراین مقاله قصد داریم درباره این هنر با شما صحبت کنیم.

سرامیک چیست

 در زبان سانسکریت واژه سرامیک (با ریشه یونانی )به معنای پخته شده  است. اما امروزه سرامیک به موادی اطلاق می شود که همراه با سیلیکات ترکیب و در درجه حرارت های متفاوت تولید می شود. محصولاتی مانند آجرهای نسوز، ظروف لعابی و میناسازی از جمله محصولاتی است که با فن سرامیک  تولید می شود. در واقع به نظر می رسد امروزه بیش از یک سوم محصولات تولید شده در بازار حاوی سرامیک بوده  و یا از جنس سرامیک ساخته شده اند.

تاریخچه سرامیک

بشراولیه در حدود ۲۴۰۰۰ سال قبل از میلاد، اولین سفال و سرامیک را تولید کرده که در مناطق چکسلواکی یافت شده است. این سرامیک‌ها از چربی ، استخوان و خاکستر حیوانات به همراه مقداری رس ریزدانه ساخته شده که پس از شکل دادن، آن را در دمایی در حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد در کوره‌های گنبدی شکل و یا به شکل نعل اسب می پختند. اما قدمت سفال و سرامیک سازی در ایران به ۱۲۰۰۰ سال قبل از میلاد می رسد.

آن زمان  در ایران از محصولات سرامیک برای غذا خوردن استفاده می کردند تا اینکه در دوران سلجوقی از هنر سرامیک  به غیر از ساخت ظروف در کاشی سازی نیز استفاده شد. که رونق خاصی به ساخت و ساز داده بود. با این وجود طراحی و استفاده هنرمندانه از کاشی سرامیک در دوران صفویه اتفاق افتاد؛ به گونه ای که آثار معماری بی نظیری در این دوران به جای مانده که جز اعتبار هنر ایران محسوب می شود.

 سالها بعد رضا شاه پهلوی اولین کسی بود که به طور رسمی  در ایران،  کارگاه کاشی سازی تاسیس کرد و پایه گذار پیشرفت هنر سرامیک در ایران شد. به گونه ای که از آن زمان تا امروز این هنر به عنوان یکی از هنر های اصیل ایرانی یاد شده و به تولید آثار متعدد که مهمترین آنها کاشی است، می پردازد.  همچنین طی سی سال گذشته تولید کاشی و سرامیک به عددی حدود هفتاد میلیون متر مربع رسیده است.

مناطق تولید سرامیک در ایران

همانطور که گفته شد قدمت سفال و سرامیک در ایران به هزاره هشتم میلادی برمیگردد. در واقع می توان گفت این هنر یکی از هنرهای قدیمی ایرانی محسوب میشود. در کاوش باستان شناسان مناطقی که برای اولین بار آثاری از سرامیک در آن  دیده شدطقه. این مناطق عبارتست از: کرمانشاه منطقه غرب رشته کوه های زاگرس، شمال در کرانه های دریای خزر،  آذربایجان غربی، جنوب شرقی ایران و در نواحی مرکزی کویری.

انواع سرامیک

امروزه در بازار، سرامیک به دو نوع سنتی و پیشرفته مورد استفاده قرار می گیرد. نوع اول جز سرامیک هایی هستند که در یک کارگاه به صورت دستی ساخته شده اند. سرامیک های پیشرفته به وسیله ماشین های مخصوص تولید می شوند. سرامیک‌های مهندسی، شیشه ‌سرامیک‌ ها، الکتروسرامیک ‌ها، بیوسرامیک‌ها از جمله سرامیک های است که به صورت پیشرفته و به وسیله ماشین مخصوص تولید می شود.

 ظروف سرامیک  سنتی چگونه تولید می شود

به طور کلی سرامیک از دو بخش بدنه و لعاب تشکیل شده. برای تولید بدنه ابتدا  با ترکیب خاک رس و آب، گل منعطفی بدست می آید. با ورز دادن آن به وسیله دست یا ماشین می توان اشکال مختلفی را به وجود آورد. پس از آن که محصول کاملا خشک شد، آن ها را در کوره قرار میدهند. در مدت 5 الی 6 ساعت، دمای کوره را به تدریج بالا می برند تا به اصطلاح  گل خام پخته شود.

 بعد ازآنکه محصول از کوره بیرون آمد و کاملا سرد شد، نوبت به لعاب کاری است. لعاب ها از ترکیب مواد مختلفی از قبیل کائولن کوراتز فلاسیات و بخشی مواد شیمیایی دیگر مانند کربنات سدیم و اسید بوریک بدست می آید. در محصولات سرامیک این مواد بعد از اینکه با رنگ مخلوط شده با تکنیک های مختلفی مانند زیر لعابی یا ترانسفر روی محصول پخش شده. محصول بدست آمده دوباره داخل کوره قرار می گیرد تا پخته شود. در نهایت محصول بدست آمده یک محصول براق و درخشنده است. محصولی که مقاومت خوبی در برابر دما داشته و عایق رسانه ای نیز محسوب می شود.ت

مهمترین محصولات سرامیک

همانطور که گفته شد سرامیک ها مصارف گوناگونی دارند  که در زیر به برخی از آن اشاره خواهیم کرد.

کاربرد سرامیک در ساختمان سازی

ساخت کاشی و سرامیک هایی برای تزیین کف و دیوار خانه از جمله مهمترین کاربرد سرامیک است که امروزه جز مهمترین صنعت و هنر در ایران نیز محسوب میشود.  کاشی هایی با رنگ های متنوع و در ابعاد گوناگون  از جمله مهمترین محصولات سرامیک است که امروزه در تمام خانه ها دیده می شود.

ظروف سرامیک

یکی دیگر از مهمترین و پرکاربردترین محصولات تولید شده، ظروف سرامیک است. این ظروف  به اندازه ظروف چینی از ظرافت و زیبایی برخوردار بوده اما نسبت به آن ارزانتر است. بر اساس همین ویژگی، طرفداران زیادی داشته و کاربردهای فراوانی نیز دارد. همچنین بر اساس تحقیق های ارائه شده، استفاده از این محصول به عنوان ظروف کاربردی فواید زیادی برای سلامتی انسان خواهد داشت.

وسایل دکوراتیو

درخشندگی و زیبایی سرامیک به گونه ایست که گاهی اوقات بسیاری از محصولات دکوراتیو به وسیله این مواد ساخته می شوند. همچنین خلاقیت در طراحی کاشی های سرامیکی میتواند انها را تبدیل به محصولاتی مانند تابلو زیر لیوانی و چند محصول دیگر کند.

 سرامیک در صنعت خودرو سازی

تهیه وسایل مقاوم در برابر حرارت و الکتریسیته، فیوزهای الکتریکی، شمع اتومبیل، و کاور بدنه از جمله مصارف صنعتی سرامیک محسوب می شود.

سایر محصولات

به طور کلی خاصیت ضد الکتریسیته بودن سرامیک و همچنین مقاومت آن در برابر گرما باعث شده تا در اکثر تولیدات هنری و صنعتی مانند ریخته گری تولید شیشه سمباده، براده‌برداری، تراشکاری‌ها آجرهای نسوز، پوسته موتور، گرافیت، بتن، مواد نسوز، بدنه سفینه‌های فضایی، انواع سیمان‌ها، ازاین مواد استفاده شود.

صادرات سرامیک ایران

امروزه سرامیک ایران یکی از مرغوب ترین انواع سرامیک ها محسوب می شود که در غالب محصولات مختلف از ظرف گرفته تا کاشی های مختلف صادر می شود. طبق آخرین آمار ایران در تولید و صادرات سرامیک رتبه هفت کشور را داشته و این در حالیست که سرانه مصرف انواع کاشی در ایران 2.4 متر مربع و در جهان خدود 5.8 مربع می باشد.

نتیجه

 گاهی تهیه ظروف سرامیک برای مصارف مختلف می تواند زیبایی سرویس پذیرایی شما را دو چندان کرده و جلوه خاصی به میزبانی شما خواهد بخشید. شما می توانید با مراجعه به بخش محصولات می دس کار از انواع ظروف سرامیک دیدن کرده و بهترین انتخاب را داشته باشید.